Amedo Avogadro
Amedeo Avogadro; İtalyan fizikçi ve kimyacısıdır (Torino 1776-ay.y. 1856). 1789’da felsefe, 1792’de hukuk felsefesi diploması aldıktan sonra, 1796’da din hukuk doktorasını verdi. Fen bilimlerine karşı büyük ilgisi nedeniyle, 1800-1805 arasında matematik ve fizik öğrenimi gördü. 1806’da Torino’daki bir kolejde fizik öğretmeni, 1809’da Vercelli Krallık Koleji profesörü oldu. 1820’de Torino Üniversitesi’nde, İtalya’da ilk kez kurulan Matematiksel Fizik Kürsüsü Profesörlüğü’ne atandı. Politik olaylar iki yıl sonra Torino’daki kürsünün kapanmasına neden olunca, yeniden Vercelli Koleji’ne döndü ve 1850’de buradan emekli oldu.
Gay-Lussac’ın gaz tepkimeleri konusundaki bulgularının, Dalton’un atom kuramıyla çelişkisini çözdü. Elementer gazların bileşik gazlar olduklarını, başka bir anlatımla moleküllerinde birden fazla atom içermeleri gerektiğini düşünerek “özdeş sıcaklık ve basınç koşullarında eşit hacim kaplayan tüm gazlarda eşit sayıda molekül bulunur” yasasını ortaya koydu. Kimyasal formüllerin yazımına ve doğru atom ağırlıklarının saptanmasına açıklık getiren Avogadro Yasası, çok basit ve açıklayıcı olmasına karşın benimsenmedi. Ancak 50 yıl sonra Karisruhe Kongresi’nde, kabul edilmesiyle kimyasal formüllerin yazımındaki karmaşa ortadan kalktı.
Başlıca eserleri: “Essai d’une Maniere de determiner les masses relativesdes molecules elemantaires des carps et les proportions selon lesguelles entrent dans les combinaisons” (Cisimlerin Temel Moleküllerinin Bağıl Kütlelerini ve Bilimlere Katılma Oranlarını Belirleme Yöntemi Üzerine Deneme) Journal de Physique dergisi, 1811; Fisica dei corpi ponderabili assia trattato della constituzione generale dei corpi (Tartılabilir Cisimler Fiziği ve Cisimlerin Genel Bileşimi Üzerine İnceleme) 4 cilt, 1837-1841.
Avogadro Sayısı: Fizik ve kimyada maddenin belirli miktarlarındaki atom ya da molekül sayısının hesaplanmasında kullanılan değişmez sayıdır. Avogadro Yasası’na göre, olağan koşullarda (76 cm Hg basınç ve 0°C sıcaklık) tüm gazların her mol-gramında aynı sayıda 6.02214199 x 1023molekül bulunur. Na ya da nA simgelerinden biriyle gösterilen değeri (Mol)’dir. Buna göre maddenin 1 mol gramında tam 6.02214199 x 1023 molekül ve 1 atom-gramında da aynı sayıda atom bulunur.
Avogadro Yasası: A. Avogadro’nun ortaya koyduğu, fiziko-kimyanın temel gaz yasalarından biridir. Buna göre, değişik yapıda gazların eşit hacimleri, aynı basınç ve sıcaklık koşullarında aynı sayıda molekül içerir. Başka bir deyişle, aynı basınç ve sıcaklıktaki, tüm ideal gazların hacimlerini eşit ölçüde değiştirebilmek için, molekül sayılarını da eşit ölçüde değiştirmek gerekir. Basınç ve sıcaklığın değişmediği durumda, gazın hacmi (V) ile molekül sayısı (n) arasında:
V1/n1 = V2/n2
bağıntısı vardır. Bir mol gram, yani Avogadro sayısı kadar molekül içeren gaz, normal koşullarda (60 mmHg basıncı ve 0°C) 22.41 litre yer kaplar. Buna molar hacim adı verilir.
